بازار بزرگ تهران با تمام اهمیت تاریخی، اقتصادی و فرهنگی خود، با چالش‌های متعددی مواجه است که برخی از آن‌ها ناشی از تغییرات اجتماعی، اقتصادی و مدرن‌سازی محیط شهری است. در ادامه به مهم‌ترین چالش‌های بازار بزرگ تهران اشاره می‌شود:
1. ازدحام و مشکلات ترافیکی:
یکی از اصلی‌ترین چالش‌های بازار تهران، ازدحام جمعیت و ترافیک سنگین در اطراف و داخل بازار است. به دلیل موقعیت مرکزی بازار در شهر تهران و مراجعه روزانه هزاران نفر، خیابان‌ها و کوچه‌های اطراف بازار به شدت شلوغ و پر از خودروهای شخصی، تاکسی‌ها و وانت‌بارها می‌شوند. این مشکل نه تنها باعث کاهش سرعت حرکت و دسترسی سخت‌تر به بازار می‌شود، بلکه آلایندگی هوا و آلودگی صوتی را نیز افزایش می‌دهد.
2. قدمت و فرسودگی بناها:
بازار تهران قدمتی چند صد ساله دارد و بسیاری از بخش‌های آن، از جمله کاروانسراها، تیمچه‌ها و سراهای قدیمی، با مشکلات فرسودگی و عدم بازسازی مناسب مواجه‌اند. نبود مراقبت‌های لازم و تعمیرات اصولی در برخی از قسمت‌ها، خطرات امنیتی برای کسبه و خریداران ایجاد می‌کند. همچنین، تغییرات ساختاری بدون توجه به معماری سنتی، باعث کاهش هویت تاریخی بازار می‌شود.
3. مدرن‌سازی بدون حفظ هویت تاریخی:
یکی از چالش‌های مهم بازار تهران، تلاش برای مدرن‌سازی زیرساخت‌ها بدون حفظ هویت تاریخی است. در بسیاری از موارد، پروژه‌های نوسازی و توسعه شهری بدون توجه به بافت سنتی و میراث فرهنگی بازار انجام می‌شود، که این مسئله باعث تخریب بخشی از هویت تاریخی بازار شده است.
4. کمبود زیرساخت‌های بهداشتی و خدماتی:
با توجه به حجم بالای مراجعه‌کنندگان و کسبه در بازار، زیرساخت‌های بهداشتی و خدماتی همچون سرویس‌های بهداشتی، سیستم دفع زباله و امکانات رفاهی کافی نیست. این کمبودها به‌ویژه در ایام شلوغی مانند ایام نوروز و محرم، مشکلات زیادی برای مردم و کسبه ایجاد می‌کند.
5. آلودگی و مدیریت ضعیف زباله:
بازار تهران به دلیل حجم بالای فعالیت‌های تجاری و عبور و مرور، با مشکل تولید زباله‌های زیاد و آلودگی محیطی روبه‌رو است. نبود مدیریت مناسب زباله و تمیزکاری منظم در برخی از بخش‌های بازار باعث ایجاد مشکلات بهداشتی و بصری می‌شود.
6. عدم انطباق با نیازهای مدرن:
بسیاری از فروشگاه‌ها و حجره‌های بازار هنوز بر اساس الگوهای قدیمی فعالیت می‌کنند و قادر به انطباق با نیازهای مدرن مشتریان نیستند. این عدم انطباق می‌تواند شامل مشکلاتی مانند نبود سیستم‌های نوین پرداخت، استفاده از فناوری‌های جدید در تجارت و ناتوانی در رقابت با مراکز خرید مدرن و فروشگاه‌های آنلاین باشد.
7. مسائل امنیتی و حوادث:
بازار تهران به دلیل وسعت زیاد و تعداد بالای مغازه‌ها و حجره‌ها، با چالش‌های امنیتی نیز مواجه است. سرقت، آتش‌سوزی‌های احتمالی به دلیل سیستم‌های قدیمی برق و ضعف در تجهیزات ایمنی، از جمله مسائلی هستند که همواره تهدیدی برای کسبه و اموال آنان به‌شمار می‌آیند.
8. رشد مراکز خرید مدرن و رقابت اقتصادی:
با ظهور مراکز خرید مدرن در تهران و افزایش فروشگاه‌های آنلاین، بازار بزرگ تهران با رقابت اقتصادی شدیدی روبرو شده است. بسیاری از مشتریان به دلیل امکانات رفاهی و تنوع کالاهای مراکز خرید مدرن، ترجیح می‌دهند به این مراکز مراجعه کنند. این مسئله باعث کاهش سهم بازار سنتی تهران در برخی از حوزه‌ها شده است.
9. قیمت‌گذاری غیرمنظم و رقابت ناسالم:
یکی دیگر از مشکلات بازار تهران عدم تنظیم قیمت‌های منسجم و رقابت ناسالم بین کسبه است. در بسیاری از موارد، مشتریان با اختلاف قیمت‌های زیاد مواجه می‌شوند و نبود نظارت دقیق بر قیمت‌گذاری کالاها باعث بی‌اعتمادی بخشی از مشتریان شده است.
10. مشکلات حقوقی و مالکیتی:
بخش‌هایی از بازار با مشکلات حقوقی و مالکیتی مواجه‌اند. برخی از حجره‌ها و سراها دارای مالکیت‌های متعدد و پیچیده هستند که باعث بروز اختلافات حقوقی میان وراث یا مالکان مختلف می‌شود. این مسائل می‌تواند کسب‌وکارهای موجود در بازار را تحت تأثیر قرار دهد و باعث تأخیر در بازسازی یا بهبود زیرساخت‌ها شود.
11. کمبود فضاهای پارکینگ:
یکی دیگر از چالش‌های مهم بازار تهران، کمبود شدید پارکینگ برای خودروهای شخصی است. با وجود تعداد زیاد مراجعه‌کنندگان، فضاهای پارکینگ محدود و دور از بازار هستند و این موضوع باعث ایجاد مشکلات زیادی برای خریداران می‌شود که قصد دارند از خودروهای شخصی استفاده کنند.
12. نبود امکانات گردشگری مناسب:
بازار تهران به‌عنوان یک جاذبه تاریخی و فرهنگی، پتانسیل زیادی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد. با این حال، کمبود امکانات گردشگری مانند تابلوهای راهنما، مراکز اطلاعات توریستی و مسیرهای مشخص برای بازدید، باعث می‌شود که بسیاری از گردشگران نتوانند به‌درستی از این فضا بهره‌برداری کنند و تجربه‌ای کامل از این بازار داشته باشند.
13. کمبود فضاهای سبز و استراحتگاه‌ها:
در بازاری به این بزرگی و با این میزان از مراجعه‌کننده، فضاهای سبز و استراحتگاه‌های کافی وجود ندارد. نبود فضاهایی برای استراحت یا صرف غذا باعث می‌شود که مراجعه‌کنندگان و کسبه دچار خستگی شوند و تجربه خرید در بازار کاهش یابد.
14. رشد غیررسمی مشاغل:
در برخی از بخش‌های بازار تهران، مشاغل غیررسمی و دست‌فروشان فعالیت دارند که این موضوع باعث بروز مشکلاتی از جمله تراکم بیش از حد، بی‌نظمی و کاهش کیفیت تجربه خرید می‌شود. از طرفی، این مشاغل غیررسمی با کسبه رسمی رقابت ناسالمی ایجاد می‌کنند.
در مجموع، بازار بزرگ تهران با وجود اینکه یک مرکز مهم تجاری و فرهنگی است، با چالش‌های مختلفی در زمینه‌های زیربنایی، اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی روبرو است. حل این مشکلات نیازمند برنامه‌ریزی جامع و همکاری مسئولان شهری، کسبه و نهادهای مختلف است تا این بازار بتواند نقش تاریخی و اقتصادی خود را به بهترین شکل حفظ کند.
